Củ ấu dân dã sau khi tách vỏ đã vào các kênh phân phối hiện đại, với giá trị tăng nhiều lần so với sản phẩm thô.
Vài tháng trở lại đây, "Đường ấu Lấp Vò" - cách gọi quen thuộc
của Quốc lộ 80, đoạn chạy qua ấp Vĩnh Lợi, xã Vĩnh Thạnh, huyện Lấp Vò,
tỉnh Đồng Tháp - như khoác lên chiếc áo mới. Thay vì những
sạp hàng mái lá lụp xụp, khu vực này xuất hiện nhiều quầy với khung sắt
vách tôn kiên cố. Mái che có thiết kế bắt mắt, mô phỏng củ ấu, tạo ấn
tượng với du khách ngang qua đoạn đường này.
Theo người dân địa phương, đây là chủ trương của UBND xã Vĩnh
Thạnh, nhằm tạo mỹ quan cho khu vực đồng thời quảng bá đặc sản địa
phương. Sự thay đổi này phần nào đến từ thành công của dự án sản xuất củ
ấu tươi tách vỏ của cô giáo Nguyễn Anh Thy đoạt giải nhất cuộc thi khởi
nghiệp Đồng Tháp năm 2017.
Cô Nguyễn Anh Thy đoạt giải nhất cuộc thi dự án khởi nghiệp tỉnh Đồng Tháp năm 2017. Nguồn: NVCC.
Sinh ra và lớn lên trên vùng đất lũ Lấp Vò, từ nhỏ, cô Thy đã thấu hiểu
nỗi cơ cực của người nông dân nơi đây. Khi ra trường, trở lại quê hương
để công tác giảng dạy ở Trường Năng khiếu Thể dục Thể thao Đồng Tháp,
cô vẫn ấp ủ mong muốn tăng giá trị cho các loại nông sản địa phương,
giúp bà con có thêm thu nhập.
Năm 2012, Sen Ta Team do cô Thy và nhóm bạn hợp tác ra đời với ý tưởng
ban đầu là kinh doanh các sản phẩm liên quan đến sen. Trong đó, cơ sở
Sen Ta tại Đồng Tháp do cô và chồng quản lý chuyên trách xây dựng vùng
nguyên liệu, làm việc với nông dân, sơ chế và chuyển hàng về TP HCM.
Nhóm bạn tại TP HCM chịu trách nhiệm phân phối và làm thương hiệu sản
phẩm.
Sau 5 năm kiên trì làm việc, các sản phẩm của nhóm đã có mặt tại hầu
hết hệ thống siêu thị trên toàn quốc. Không muốn dừng lại ở đó, nhóm
khởi nghiệp lên kế hoạch mở rộng thêm với nông đặc sản khác của địa
phương - củ ấu.
Ấu dễ trồng, ít tốn công chăm sóc và có thể chuyên canh ba vụ hoặc luân
canh với lúa nên diện tích tăng lên rất nhanh ở các tỉnh đồng bằng sông
Cửu Long. Hiện, ấu được trồng nhiều tại các tỉnh Đồng Tháp, Vĩnh Long,
Kiên Giang, An Giang, Sóc Trăng, Hậu Giang,… Nhưng huyện Lấp Vò tỉnh
Đồng Tháp mới là thủ phủ của cây này. Chỉ tính riêng hai xã Long
Hưng B và Vĩnh Thạnh đã có 190 ha trồng ấu. Tuy nhiên, ấu đang được thu
mua với giá khá thấp, trung bình 5.000-6.000 đồng một kg, lúc cao điểm
cũng chỉ lên 10.000-12.000 đồng mỗi kg.
Đây là loại thực phẩm sạch và giàu dinh dưỡng, tại các địa phương trồng
nhiều, người dân chế biến nhiều món ăn ngon như: chè củ ấu, vịt nấu củ
ấu, heo quay nấu củ ấu, củ ấu hầm xương, củ ấu chiên bột, dưa chua củ
ấu… Nhưng đa phần người tiêu dùng chỉ biết đến món luộc, bày bán ven đường như món quà quê dân dã.
Để thương mại tốt, khâu chế biến cần dễ dàng hơn, vì vỏ rất cứng, khó
tách. Xác định được điểm mấu chốt đó, cô bắt đầu tìm hiểu nghề tách vỏ
ấu, tìm nhân công, nghiên cứu cách bảo quản, đóng gói.
Việc khó nên tìm người làm cũng khó. Lao động học việc cả 2 tháng mới
tách được năng suất 5-7 kg mỗi ngày và chỉ tách ấu lớn. Ấu nhỏ tách rất
nguy hiểm, dễ bị thương. "Khó khăn nhất là tìm nhân công, do việc tách
vỏ ấu không phổ biến. Mình phải nhờ đến sự giới thiệu của rất nhiều
người mới tìm người vừa ý", cô chia sẻ.
 |
|
Công nhân tách vỏ từ củ ấu tươi. Nguồn: NVCC.
|
Do chưa quen đặc tính của loại nông sản này, nêu lúc đầu, ấu bể nát
nhiều hoặc chuyển sang màu đen, không đẹp mắt. Không bán ra ngoài sản
phẩm chưa đủ chất lượng, cô giáo trẻ tận dụng để chế biến món ăn cho gia đình và nghiên cứu thêm các món ăn mới. Ấu
tách xong rửa qua nước nhiều lần, lựa bỏ ruột bể vụn, hong khô rồi đóng
gói, hút chân không và bảo quản lạnh có hạn sử dụng 15-30 ngày tùy
nhiệt độ.
Tháng 8/2017, tận dụng kênh phân phối hiện có, Sen Ta đưa củ ấu tươi
tách vỏ vào các siêu thị như Co.op Mart, AEON Mall và Auchan với số
lượng chỉ 1-2kg mỗi ngày một siêu thị. Nhưng do chưa được nhiều người
biết đến nên bán rất chậm. Nhóm chịu lỗ hoàn toàn. Là người tiên phong,
cô và những người sáng lập tạo sự chú ý bằng bao bì bắt mắt, có hình ảnh
gợi ý các món ăn ngon từ ấu, đính kèm các ấn phẩm giới thiệu công dụng
và cách chế biến.
Năm 2017, một số cán bộ địa phương động viên cô tham gia cuộc thi khởi
nghiệp tỉnh Đồng Tháp. Dự án đoạt giải nhất nhờ tính hữu ích và tận dụng
các thế mạnh của địa phương. Cũng từ cuộc thi này, cái nhìn về củ ấu
cũng đã thay đổi, điển hình là sự hình thành của "phố ấu" ngày nay. Sản
phẩm của nhóm cũng nhờ đó được nhiều người biết đến và có doanh số tốt
hơn.
Sau thời gian kiên trì, đến nay, củ ấu tách vỏ đã có khách hàng quen là
những bà nội trợ muốn tìm món ăn mới cho gia đình. Một số nhà hàng cũng
đặt vấn đề lấy hàng với số lượng lớn. Năng suất sản xuất của xưởng hiện
đã tăng lên 50kg mỗi ngày, suốt từ trước Tết đến nay.
Nhận thấy thị trường còn nhiều tiềm năng chưa khai thác hết, nhóm của
cô quyết định thành lập thêm một công ty để tập trung phát triển và thu
hút đầu tư cho ấu. Tháng 1/2018, công ty chuyên về ấu do cô Thy
làm giám đốc. Tháng 3/2018, củ ấu tươi tách vỏ chào hàng thành công vào
hệ thống Vinmart. Sắp tới, công ty sẽ giới thiệu thêm nhiều sản phẩm mới
từ ấu như sữa ấu, snack ấu. Những hoạt động tích cực này làm tăng nhu
cầu củ ấu tươi, tạo đầu ra tốt cho người dân trồng ấu.
"Lúc đầu mình làm vì muốn tăng giá trị cho các sản phẩm nông sản của
Đồng Tháp thôi. Nhờ cuộc thi, mọi người biết đến mình, đến ấu nhiều hơn.
Mình cũng tự hào vì đóng góp một phần nào đó cho địa phương", cô Thy
tâm sự.
Vnexpress